بخشودگی مالیاتی چیست؟ موارد آن چیست؟ | شرایط بخشودگی مالیاتی

بخشودگی مالیاتی یکی از راه‌ هایی که دولت بوسیله آن مؤدیان را وادار به پرداخت به موقع مالیات و دریافت مالیات معوقه کند. ارائه بخشش مالیاتی و عفو افرادی است جرائم مالیاتی از مهم ترین چالش های حقوقی مالیاتی است. اما همه ساله دولت برای تشویق مجرمین و بدهکاران مالیاتی به پرداخت مالیات لیستی از موارد بخشودگی مالیاتی را اعلام می کند. اما این بخشودگی مالیاتی شرایطی دارد که به آنها اشاره می کنیم.

 

مالیات بخش قابل توجهی از منابع مالی مورد نیاز دولت را تأمین می ‌کند و در نتیجه قوانینی برای اطمینان از دریافت این منابع به ‌طور منظم تعریف و وضع شده است تا مؤدیان به درستی به تعهدات خود عمل کرده و مالیات خود را پرداخت کنند. نهادهای سیاست گذار جرایم مالیاتی را به عنوان پاسخی احتمالی به نقض این قوانین در نظر گرفته اند.
به همین دلیل، جرایم مالیاتی مختلفی مورد توجه قرار گرفته است، زیرا تأخیر یا عدم پرداخت مالیات مؤدیان منجر به کمبود منابع مورد نیاز دولت و ایجاد مشکلات متعددی می ‌شود.
جرایم از هر نوعی مشمول مالیات نمی‌ شوند. بخشودگی جرایم اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی که مقتضیات خاص خود را دارد نیز مورد توجه قانون گذار قرار گرفته است. علاوه بر این، شدت جرایم مالیاتی متفاوت است و برای هر موضوعی که مشمول مقررات مختلف قانونی باشد، متفاوت می باشد. در این مقاله با ما همراه باشید تا در مورد انواع مختلف جرایم مالیاتی صحبت کرده و الزامات بخشودگی آنها را برایتان شرح دهیم.

 

 

جرایم مالیاتی چیست؟

برای پاسخ به این سؤال که جرایم مالیاتی چیست، باید بگوییم که جرایم انواع مختلفی دارند و دولت از آن به عنوان اهرم فشاری برای مشمولان این مالیات استفاده می ‌کند. هم اشخاص حقیقی و هم اشخاص حقوقی باید مالیات بر درآمد حاصل از فعالیت های اقتصادی خود را پرداخت کنند. جرایم مالیاتی را می‌توان به جرایمی که توسط صاحبان مشاغل یا شرکت ‌هایی که به تعهدات مالیاتی خود عمل نمی‌ کنند، نسبت داد.
سازمان امور مالیاتی تعهداتی را در مهلت های مقرر برای مؤدیان تعیین کرده است که در صورت عدم رعایت آنها، مؤدی مجبور به پرداخت اصل مالیات و همچنین جریمه آن خواهد بود.
جرایم مالیاتی را می توان به موارد دیگری مانند کتمان کردن درآمد یک فرد از فعالیت اقتصادی خود، برآورد هزینه های غیرواقعی یا عدم تسلیم به موقع اظهارنامه مالیاتی که منجر به از دست دادن کلیه مزایا و معافیت های مالیاتی می شود، مرتبط دانست.
کلیه مؤدیان باید اظهارنامه مالیاتی خود را ثبت و ارسال کنند. همچنین همه مشمولین مالیات باید مالیات خود را پرداخت کرده و در صورت وجود مالیات معوقه، آن را تسویه کنند. در غیر این صورت، پای جرایم مالیاتی به میان می‌آید.

 

انواع جرایم مالیاتی و میزان هر یک

انواع مختلف مالیات و اقداماتی که مالیات دهندگان واقعی و قانونی که ملزم به پرداخت مالیات هستند، باید بر اساس گروه بندی مشاغل مالیاتی در اظهارنامه مالیاتی خود انجام دهند، منجر به انواع جرایم مالیاتی مختلفی شده که قانون مالیات های مستقیم پیش بینی کرده است.

۱. جریمه مالیات بر ارزش افزوده

طبق ماده ۲۲ قانون ارزش افزوده، مالیات بر ارزش افزوده باید هر سه ماه یکبار به صورت دوره ای پرداخت شود که به مؤدی فرصت پرداخت تا ۱۵ روز پس از هر دوره هم داده می‌شود. در غیر این صورت جریمه مالیات بر ارزش اعمال خواهد شد. مجازات های این ماده به شرح زیر است:

• مؤدیانی که در مهلت مقرر نسبت به ثبت اظهارنامه مالیاتی خود اقدام نکنند، مشمول جریمه ای معادل (۷۵%) مالیات معوقه تا زمان ثبت اظهارنامه مالیاتی خواهند بود.
• جریمه ای معادل یک برابر مالیات بدهی در صورت عدم صدور فاکتور در نظر گرفته می شود.
• در صورت عدم درج صحیح قیمت کالا در فاکتور، مبلغ یک برابر مابه‌التفاوت مالیات متعلق جریمه اعمال می شود.
• در صورت عدم تکمیل و درج اطلاعات صورتحساب مطابق با نمونه اعلامی، جریمه ای معادل بیست و پنج درصد (۲۵%) مالیات متعلق تعیین خواهد شد.
• عدم تسلیم اظهارنامه از تاریخ ثبت یا شناسایی به بعد، جریمه ای معادل پنجاه درصد (۵۰%) مالیات متعلق را شامل می شود.
• در صورت عدم ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک حسب مورد معادل بیست و پنج درصد (۲۵%) مالیات متعلق جریمه اعمال می شود.

۲. جریمه اظهارنامه مالیاتی

عدم تسلیم اظهارنامه در مهلت مقرر یکی دیگر از تخلف‌های مالیاتی است و طبق ماده ۱۹۲ قانون مالیات های مستقیم مشمول جریمه غیرقابل بخشودگی معادل ۳۰ درصد مالیات معوق برای اشخاص حقوقی و ۱۰ درصد جریمه نقدی برای اشخاص حقیقی است.

۳. جریمه درآمدهای گزارش نشده و هزینه های غیرواقعی

طبق ماده ۱۹۲ قانون مالیات های مستقیم، مؤدیانی که درآمد خود را کتمان کرده و هزینه های غیرواقعی را در اظهارنامه خود قید کنند، مشمول جریمه غیرقابل بخشش معادل ۳۰ درصد مالیات متعلق برای اشخاص حقوقی و جریمه نقدی ۱۰ درصدی برای اشخاص حقیقی خواهند بود.

۴. جریمه مالیات عملکرد

اشخاص حقیقی و حقوقی که مالیات عملکرد را به موقع پرداخت نکنند، مشمول جریمه نقدی به میزان ۲.۵ درصد به ازای هر ماه تأخیر حسب ماده ۱۹۰ قانون مالیات های مستقیم می ‌شوند.

۵. جریمه عدم ارائه ترازنامه و صورت سود و زیان

مؤدی در صورت عدم تسلیم ترازنامه یا حساب سود و زیان یا دفاتر خود، حسب ماده ۱۹۳ قانون مالیات های مستقیم مشمول جریمه ای معادل ۲۰ درصد مالیات هر یک از موارد مذکور خواهد بود.

جرایم غیر قابل بخشش مالیاتی

قوانین حاکم بر مالیات، بخشودگی جرایم مالیاتی را پیش بینی کرده و فهرستی از جرائم قابل بخشش و غیر قابل بخشش را در نظر گرفته‌ اند. در این خصوص ماده ۱۹۱ قانون مالیات های مستقیم تصریح می کند:
• «تمام یا قسمتی از جرایم مندرج در این قانون با توجه به درخواست مؤدی بنا به دلایل ذکر شده او مبنی بر عمدی نبودن عدم انجام تکالیف مقرر و با در نظر گرفتن سوابق مالیاتی مؤدی و حسن حساب او بر اساس تشخیص و تصویب سازمان امور مالیاتی کشور می تواند بخشیده شود.»
• در این ماده آمده است: در صورتی که مؤدی بتواند به سازمان امور مالیاتی ثابت کند که تأخیر پرداخت مالیات مقرر و عدم انجام وظایف خود، عمدی نبوده است و سابقه خوبی در پرداخت مالیات‌های گذشته داشته باشد و سازمان نیز با درخواست بخشودگی موافقت کند، بخشودگی مالیاتی فرد را شامل خواهد شد. همانطور که در ماده ۱۹۲ قانون مالیات های مستقیم آمده است؛ جرایمی وجود دارد که قابل بخشودگی نیستند، مانند:

1. جرایم ناشی از کتمان درآمد در اظهارنامه مالیاتی
2. جرایم ناشی از اعلام هزینه های غیر واقعی در اظهارنامه مالیاتی
3. جرایم عدم تکمیل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی در زمان ثبت نام اظهار نامه مالیاتی

بخشنامه بخشودگی جرایم مالیاتی۱۴۰۱

یکی از راه‌ هایی که دولت تلاش می‌ کند مؤدیان را وادار به پرداخت به موقع مالیات و دریافت مالیات معوقه کند، ارائه بخشش مالیاتی و عفو افرادی است که مرتکب جرایم مالیاتی شده ‌اند. به عنوان مثال، سازمان امور مالیاتی بخشنامه ‌ای را در سال ۱۳۹۹ منتشر کرد که به مشاغل آسیب‌ دیده از کرونا اجازه بخشودگی جرایم مالیاتی خود را داد.
طبق ماده ۱۹۰ قانون مالیات‌ های مستقیم، برای پرداخت مالیات عملکرد قبل از تاریخ سررسید مقرر، پاداشی معادل یک درصد مبلغ پرداختی تعیین می شود که از مالیات مربوط به همان عملکرد کسر می گردد.»
همچنین در ماده ۱۸۹ قانون مالیات های مستقیم، پاداش مالیات برای اشخاص حقوقی و حقیقی تعیین شده که ترازنامه و حساب سود و زیان و دفاتر و اسناد آنها برای سه سال متوالی پذیرفته شده باشد و مالیات هر سال به موقع پرداخت شده باشد. این پاداش معادل پنج درصد اصل مالیات سه سال است.
سازمان امور مالیاتی این فرصت را برای مؤدیان دارای سوابق خوب فراهم کرده است تا با ارائه مدارک عمدی نبودن عدم پرداخت مالیات و عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی، مشمول بخشودگی شوند.
طبق ماده ۱۹۱ قانون مالیات های مستقیم، همه یا قسمتی از جرایم در صورت اثبات عمدی نبودن عدم پرداخت مالیات در موعد مقرر و با تشخیص و تأیید سازمان امور مالیاتی کشور قابل بخشش است.

طبق ماده ۱۶۷ قانون مالیات ‌های مستقیم، وزارت امور اقتصادی و دارایی یا سازمان امور مالیاتی کشور می ‌تواند برای مؤدیانی که قادر به پرداخت بدهی مالیاتی اعم از اصل و جریمه خود نیستند، امکان پرداخت اقساطی را فراهم آورد. بدین ترتیب مؤدی باید از تاریخ ابلاغ مالیات قطعی به مدت سه سال، به طور اقساطی بدهی و جریمه خود را پرداخت کند.

 

موارد بخشودگی مالیاتی

با توجه به اینکه سال ۱۳۹۸ به نام سال رونق تولید نامگذاری شده، بنابراین این سازمان در چارچوب حمایت از تولید و کالای ایرانی و به منظور حمایت از فعالان اقتصادی، رعایت اصل تکریم ارباب رجوع و افزایش رضایت مندی مودیان مالیاتی، تصمیماتی به شرح زیر در خصوص بخشودگی جرایم مالیاتی قابل بخشش  قانون مالیات های مستقیم گرفته است. تا در صورت پرداخت مانده بدهی مالیات قطعی شده خود ( اعم از اصل بدهی و جرایم غیر قابل بخشش ) تا پایان سال جاری، در اجرای مقررات قانون مالیات های مستقیم به عنوان مودی خوش حساب از این حیث به شرح زیر مورد بخشودگی قرار گیرند:

۱-در صورت پرداخت مانده بدهی قطعی شده تا تاریخ ۳۰/۷/۱۳۹۸ معادل ۱۰۰ درصد جرایم قابل بخشش.
۲- در صورت پرداخت مانده بدهی قطعی شده از تاریخ یکم تا ۱/۸/۱۳۹۸ برای مودیان واحدهای تولیدی دارای پروانه بهره برداری و پروانه کسب تولیدی از مراجع ذیربط، معادل ۹۸ درصد جرایم قابل بخشش و برای سایر مودیان ۹۶ درصد جرایم قابل بخشش.
۳- در صورت پرداخت مانده بدهی قطعی شده از تاریخ ۱/۹/۱۳۹۸ تا پایان سال جاری برای مودیان واحدهای تولیدی دارای پروانه بهره برداری و پروانه کسب تولیدی از مراجع ذیربط، به ازای هر ماه معادل ۲ درصد و برای سایر مودیان معادل ۴ درصد، از درصد بخشودگی موضوع بند (۲) فوق کسر می گردد.
۴-میزان بخشودگی جرایم بر اساس تاریخ پرداخت مانده بدهی قطعی شده هر یک از سنوات محاسبه می شود.
۶- برای بخشودگی جرایم در اجرای این بخشنامه، مودیان یاد شده می بایست درخواست بخشودگی جرایم را به اداره امور مالیاتی تسلیم تا در اجرای این بخشنامه مورد بخشودگی قرار گیرد.
۷-مودیان یاد شده که قبل از ابلاغ این بخشنامه نسبت به پرداخت بدهی مالیاتی قطعی شده خود اقدام کرده اند، می توانند درخواست بخشودگی جرایم خود را حداکثر تا ۲۰/۱۱/۱۳۹۸ به اداره های امور مالیاتی تسلیم تا مورد بخشودگی قرار گیرند.
۸-مودیان مالیاتی می توانند برای هر یک از سنوات با پرداخت بدهی مالیاتی آن سال، از مفاد این بخشنامه بهره مند گردند.
۹-استفاده از مفاد این بخشنامه برای بخشودگی جرایم عملکرد و دوره های مالیاتی طی سال های ۱۳۹۵، ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ برای مودیانی که طبق مقررات ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم و آیین نامه اجرایی مکلف به ارسال فهرست معاملات می باشند، منوط به ارسال فهرست معاملات هر یک از سال های ذکر شده تا ۳۰/۷/۱۳۹۸است.

 

مصادیق دیگر از بخشودگی مالیاتی

• در مالیات های مستقیم تمام یا قسمتی از جرایم مقرر بنا به درخواست مؤدی با توجه به دلایل ابرازی مبنـی بـر خـارج از اختیار بودن عدم انجام تکالیف مقرر و با در نظر گرفتن سوابق مالیاتی و خـوش حسـابی مـؤدی بـه تشـخیص و موافقت سازمان امور مالیاتی کشور قابل بخشوده شدن می باشد.
• تا پنجاه درصد مالیات حقوق حقوق بگیران شاغل در روستاها و همچنین در نقاط محروم و دور افتاده کشور طبق لیست سازمان برنامه و بودجه بخشوده می شود. بدهی مالیات بردرآمد حقوق کادر نظامی و انتظامی تا تاریخ معینی بخشوده می شود.

• کلیه معافیت های مدت که بموجب قوانین مالیاتی و مقررات قبلی مقرر شده است با رعایت مقررات مربوط تا انقضاء مدت به قوت خود باقی است. مالیات سود متعلق به قبوض اقساطی اصلاحات ارضی کماکان بخشوده خواهد بود.

• معادل چهار درصد از مالیاتهای پرداختی مودی تا سر رسید مقرر بعنوان جایزه خوش حسابی از بدهی مالیاتی او کسر خواهد شد و هر گاه مالیات پس از حداکثر چهار ماه از سررسید مقرر پرداخت شود مشمول جریمه ای معادل ده درصد مالیات پرداخت نشده تا سر رسید مقرر خواهد بود و در صورت تقسیط و پرداخت اقساط در سررسید مقرر نصف جریمه مذکور بخشوده خواهد شد. حکم این ماده شامل مالیت هایی که بموجب مقررات این قانون اشخاص دیگر بعنوان مالیات مودی پرداخت می نمایند نخواهد بود. آن مقدار از بدهی مالیاتی که خارج از فواصل تعیین شده در این ماده پرداخت می شود مشمول جریمه ای معادل بیست درصد آن خواهد بود، چنانچه مودی بدهی مالیاتی مذکور خود را تقسیط و اقساط مربوط را در موعد مقرر پرداخت نماید نصف جریمه این موضوع بخشوده خواهد شد. در برخی موارد مذکور هر گاه مودی برگ تشخیص صادره را قبول و یا با ممیز کل توافق نماید و یا نسبت به پرداخت مالیات متعلقه یا ترتیب پرداخت آن اقدام کند از هشتاد درصد جرائم مقرر در این قانون معاف خواهد بود. در صورتی که مودی پس از صدور رأی هیأت حل اختلاف و قبل از صدور برگ اجرائی اقدام به پرداخت مالیات نماید و یا ترتیب پرداخت آن را بدهد از چهل درصد جریمه متعلقه معاف خواهد شد.

بخشودگی واحدهای تولیدی و معدنی

صد در صد درآمد ابرازی ناشی از فعالیت های تولیدی و معدنی واحدهای تولیدی و معدنی، اشخاص حقوقی غیردولتی در مناطق کمتر توسعه یافته به مدت ۱۰سال و در سایرمناطق به مدت ۵ سال در مناطق کمتر توسعه یافته به مدت ۱۳سال و در سایرمناطق به مدت ۷ سالدر صورت استقرار در شهرکهای صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی: به نرخ صفر مشمول مالیات است.

معافیت واحد های تولیدی فناوری اطلاعات

صد در صد درآمد ابرازی ناشی از فعالیت های تولیدی واحدهای تولیدی فناوری اطلاعات اشخاص حقوقی غیردولتی: در مناطق کمتر توسعه یافته به مدت ۱۰سال و در سایر مناطق به مدت ۵ سال در صورت استقرار در شهرکهای صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی در مناطق کمتر توسعه یافته به مدت ۱۳سال ودر سایر مناطق به مدت ۷ سال به نرخ صفر مشمول مالیات است.

درآمدهای‎خدماتی‎ بیمارستان ‎ها،‎هتلها‎ و ‎مراکز ‎اقامتی ‎گردشگری

صد در صد درآمد ابرازی ناشی از فعالیت های خدماتی بیمارستان ها، هتلها و مراکز اقامتی گردشگری، اشخاص حقوقی غیر دولتی: در مناطق کمتر توسعه یافته به مدت ۱۰سال و در سایر مناطق به مدت ۵ سال -در صورت استقرار در شهرک های صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی در مناطق کمتر توسعه یافته به مدت ۱۳سال و در سایر مناطق به مدت ۷ سال به نرخ صفر مشمول مالیات است.

 

افزایش نیروی کار شاغل

به ازای افزایش حداقل ۵۰ % نیروی کار شاغل در هرسال در دوره معافیت نسبت به سال قبل، یک سال به دوره معافیت واحدهای تولیدی و خدماتی و سایر مراکز موضوع ماده ۱۳۲ قانون مالیاتهای مستقیم اضافه می شود.

سرمایه گذاری مجدد و درآمدهای حمل و نقل

الف-در مناطق کمتر توسعه یافته، صد در صد مالیات سال های بعد از دوره محاسبه با نرخ صفر مذکور در صدر ماده ۱۳۲ قانون مالیاتهای مستقیم و همچنین صد در صد مالیات درآمدهای واحدهای حمل و نقل مستقر در مناطق مذکور، حداکثر تا معادل میزان سرمایه گذاری انجام شده یا معادل دو برابر سرمایه ثبت و پرداخت شده به نرخ صفر مشمول مالیات است.

ب-در سایر مناطق، پنجاه درصد مالیات سال های بعد از دوره محاسبه با نرخ صفر مذکور در صدر ماده ۱۳۲ قانون مالیات های مستقیم و همچنین پنجاه درصد مالیات درآمدهای واحدهای حمل و نقل مستقر در این مناطق، حداکثر تا معادل میزان سرمایه گذاری انجام شده یا معادل سرمایه ثبت و پرداخت شده به نرخ صفر مشمول مالیات است.

درآمد تولیدی شرکتهای خارجی

صد در صد درآمد ابرازی حاصل از فروش محصولات تولیدی با نشان معتبر از تاریخ انعقاد قرارداد همکاری با واحد تولیدی ایرانی در دوره محاسبه با نرخ صفر واحد تولیدی مذکور(واحد تولیدی ایرانی) به نرخ صفر مشمول مالیات است و در صورت اتمام دوره مذکور، از پنجاه درصد تخفیف در نرخ مالیاتی برخوردار است.