حسابداری شرکت تولیدی

حسابداری شرکت تولیدی مقوله مسیعی از عملیات های جسابداری است که شامل میزان هزینه تولید کالاهای شرکت، برنامه ریزی تولید و تمامی مراحل از ورود مواد اولیه در چرخه تولید، تا ساخت کالا مورد بررسی قرار داده می شود. این عملیات باید در هر دوره مالی بتواند برآورد دقیقی از سیستم تولید را به شما ارائه دهد. تا بتوانید بر اساس آمارهای داده شده از جسابداری شرکت تولیدی بتوانید قیمت نهایی محصول را با توجه به تورم محاسبه و از ضرر و زیان ناشی از آن جلوگیری نمایید.

حسابداری شرکت تولیدی و صنعتی چیست؟

اگر بخواهیم تعریف دقیق بدهیم، می‌توان گفت این نوع حسابداری یک پیش‌بینی دقیق از هزینه‌های آینده، برای تولید یک محصول در یک سازمان را برعهده‌ گرفته و بابیان آماری دقیق میزان ریسک‌پذیری و قیمت منطقی محصول را مشخص می‌نماید. بدین‌ صورت می‌توان به کمک ثبت‌های حسابداری صنعتی با خیالی آسوده‌تر وارد عرصه تولید شد و با کنترلی همه‌جانبه بر روی هزینه‌های مواد، دستمزد و کارخانه، تصمیماتی معقولانه‌تر و دقیق‌تر اتخاذ نمود.

انواع بنگاه های اقتصادی

برای این منظور می توان کسب و کارها را به سه دسته تقسیم نمود.

۱ – کسب و کارهایی با فعالیت خدماتی

کسب و کارهایی مانند تعمیرگاه ، هتل و اقامتگاه، مراکز درمانی و مراکز آموزشی که خدمات به مشتریان و مراجعه کنندگان خود ارائه می نمایند.

 

۲ – شرکت ها و کسب و کارهایی با فعالیت بازرگانی

این کسب و کارها یا شرکت های معمولاً به خرید و فروش کالا مشغول هستند.

این نکته مهم در را به یاد داشته باشید:

شرکت های بازرگانی به هیچ عنوان روی کالایی که خرید و فروش می کنند تغییرات ایجاد نمی کنند.

بصورت کلی تمامی بنکداران، فروشندگان عمده و اشخاصی که خرده فروشی می کنند جزء کسب و کارها یا شرکت های بازرگانی محسوب می گردند.

لازم به ذکر است که تمامی هایپر مارکت ها، فروشگاه های کوچک و بزرگ یا خوار و بار فروشی ها نمونه ای بارز از کسب و کارهای با زمینه فعالیت بازرگانی محسوب می شوند.

 

۳ – کسب و کار ها و شرکت های تولیدی

کلیه کسب و کارها یا شرکت هایی که ماده اولیه یا کالایی  را خریداری کرده و سپس روی آن تغییراتی را ایجاد کرده و آن را به فروش می رسانند  تولیدی می باشند.

فرض کنید شما به عنوان یک کارخانه تزریق پلاستیک ماده اولیه پلاستیک را تهیه می کنید و سپس با انجام بخشی از اقداماتآن را به سبد های پلاستیکی یا هر تولیدات دیگری تبدیل می کنید. به این فرآیند تولید می گویند و در واقع شما یک کارخانه یا شرکت تولیدی و صنعتی محسوب می شوید و فرآیندهای حسابداری مربوط به خودتان را دارید.

دارایی ها در حسابداری شرکت های تولیدی چه نقشی دارند؟

نخستین موضوع مهمی که  در خصوص حسابداری شرکت های تولیدی  می توان به آن ورود کرد دارایی های آن شرکت است.

در حقیقت دارایی ها در حسابداری شرکت های تولیدی، به معنی تمام آن چیزی است که شرکت دارد.

در واقع عموماً به تمامی حقوق مالی که در اختیار شرکت قرار داشته باشد دارایی شرکت می گویند.

البته لازم به توضیح است که دارایی می تواند اقسام گوناگونی داشته باشد که در ادامه به توضیح آنها پرداخته ایم:

۱_ تمامی وجوه نقد: وجه نقد شامل پولهای نقد در صندوق و البته وجه نقد در بانک می باشد.

۲_ مطالبات (بدهکاران): شامل تمامی بدهکاران به شرکت و البته اسناد دریافتنی است.

۳_ کلیه موجودی های اجناس و کالاهای موجود و البته تمامی مواد اولیه و ملزومات.

۴_ تمامی اموال و اثاثیه و ساختمان های در اختیار.

 

هزینه های شرکت تولیدی

در این خصوص باید بگوییم کلیه مخارج واقع شده جهت اداره امورات و البته انجام فعالیت‌های مختص شرکت که دارای منافع آتی نمی باشد {درست برخلاف دارائی که این انتظار می رود تا منافع آتی داشته باشد} را هزینه می‌نامیم.

حالا این سوال به وجود می آید که هزینه چیست؟

هزینه به مخارجی می گوییم که دارای منافع آتی نباشد.

ولی قطعاً برای اینکه فعالیت شرکت تداوم داشته باشد نیاز است که انجام شود.

در ادامه قصد داریم به بررسی و توضیح طبقه بندی انواع هزینه ها که در شرکت های تولیدی رایج است بپردازیم

 

۱_ طبقه بندی زمانی: شامل کلیه هزینه‌ های جاری و سرمایه‌ای می باشد.

۲_ طبقه ‌بندی طبیعی: کلیه هزینه‌های ساخت شامل تولیدی و تجاری شامل غیر تولیدی است.

۳_ طبقه‌بندی مرتبط با محصول: تمامی هزینه ‌های مستقیم و غیر مستقی را شامل می گردد.

۴_ ارتباط با حجم تولید: شامل هزینه‌های ثابت، متغیر و نیمه متغیر می باشد.

 

دسته بندی هزینه های شرکت تولیدی بسیار حائز اهمیت است از این‌ رو می‌توان هزینه ‌های هر شرکت تولیدی را، به دودسته کلی هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم یا سربار تقسیم نمود و هر یک را به‌ صورت جداگانه مورد بررسی قرار داد. یکی از اصلی ترین وظایف مدیر تولید بررسی دقیق هزینه های مستقیم و غیر مستقیم و کاهش فرایندهای تولید برای کاهش هزینه های تولید است. دستمزد کارگران بخش تولیدی، دستمزد اپراتور های ماشین‌آلات، دستمزد کارگران مشغول در قسمت مواد خام و… را می‌توان، جزء هزینه‌ های مستقیم دانست. اما دستمزد کارکنان نگهبانی، دستمزد سرپرستان تولید و… تحت عنوان هزینه ‌های غیرمستقیم و سربار طبقه‌بندی می‌شوند.

در ادامه به معرفی انواع هزینه های تولید می پردازیم:

۱.هزینه‌های مواد اولیه

در برخی موارد هزینه‌های مواد اولیه که جزئی از انواع هزینه های تولید می باشد، از همان ابتدا مشخص بوده و در این حالت دشواری کار حسابداران کاهش‌ یافته و آن‌ها با برآورد نرخ پیش‌بینی از هزینه‌های تولید، می‌توانند فعالیت خود را به انجام رسانند.

حساب پیش‌بینی را هزینه‌های برآوردی به شمار آورده و هزینه‌هایی که به‌ صورت حقیقی، بعد از تحصیل هزینه‌های مواد به دست می‌آید را، هزینه‌های واقعی می‌نامند. که در پایان دوره میزان تفاوت آن‌ها از هم مشخص و در صورت وجود مانده، به موجودی پایان دوره تسهیم می‌شود.

اما در بسیاری موارد دیگر هزینه‌های تهیه مواد اولیه مشخص نبوده و حسابدار ناچار است، بابت خرید مواد و برآورد هزینه‌های تهیه آن‌ها به حسابرسی بپردازد و بعد از مشخص نمودن هزینه‌های تهیه مواد، نسبت به ثبت‌های حسابداری شرکت تولیدی اقدام نماید. در نهایت هم برای بستن حساب‌های پیش‌بینی خرید و تهیه مواد اولیه و کنترل تهیه مواد، به بررسی بهای تمام‌شده کالای فروش رفته، موجودی کالای پایان دوره، تعدیل تهیه مواد پرداخته و سپس آن‌ها را به‌صورت دقیق در اسناد حسابداری ثبت نماید.

۲. هزینه‌های ساخت

هزینه‌های ساخت (Construction Costs)، که بخشی از انواع هزینه های تولید هستند، مرکزی‌ترین هزینه‌ها در هر سازمان می باشند؛ که اغلب با دو دسته هزینه ‌های مستقیم و سربار شناخته می‌شوند. برخی مراکز در کارخانه‌ ها به ‌طور مستقیم با مبحث تولید درگیر هستند، مانند بخش مونتاژ، بسته‌بندی و… اما بعضی دیگر، بیشتر در قالب خدمات پشتیبانی ظاهرشده و در مقوله تولید، به‌ صورت مستقیم وارد نمی‌شوند.

نگهبانی، تأسیسات و … را می‌توان جزء این موارد دانست. از این‌ جهت هزینه‌های مربوط به مواد اولیه مصرفی، استهلاک، تعمیر و نگهداری ماشین‌ آلاتی که به‌ صورت مستقیم در مقوله ساخت حضور دارند را، جزء هزینه‌های ساخت مستقیم و هزینه‌های مربوط به اجاره، حقوق مدیران و … را، در دسته هزینه‌های ساخت غیرمستقیم و سربار به شمار می‌آورند.

 

3. هزینه‌های تجاری

در ثبت‌های مهم حسابداری صنعتی، هزینه‌هایی مانند مواد مستقیم، دستمزد مستقیم و سربار وجود دارد. که در حسابداری مالی از آن‌ها یاد نمی‌شود. به همین دلیل حسابداری مربوط به هزینه‌های تجاری بر روی کار می‌آید، تا با پوشش بخش‌های غیر تولیدی مانند بخش اداری، بخش توزیع و فروش و سایر قسمت‌ها، به محاسبه هزینه‌های تجاری بپردازد، که از آن به هزینه‌های عملیاتی (Operating Expense) نیز یاد می‌شود.

امروزه هزینه‌های تجاری که شامل دستمزد، هزینه‌های صدور پروانه، تعمیرات جزئی، هزینه‌های اداری، هزینه‌های سفر و توزیع، کمیسیون، لیزینگ، مواد اولیه، بیمه، مالیات اموال و… می‌شوند. به علت اینکه تأثیر بسزایی در کاهش هزینه‌های یک سازمان دارند، مورد توجه ویژه قرار می‌گیرند، زیرا کاهش آن‌ها سریع‌تر، قابل‌دسترس‌تر و سهل‌تر بوده و بهره‌وری بیشتری را نصیب سازمان‌ها می‌کنند.

۴. هزینه‌های مستقیم

هزینه‌ای که ارتباطی مستقیم و بی‌واسطه با تولید یا مرحله‌ای از تولید دارد را، هزینه‌های مستقیم می‌نامند. محاسبه هزینه کالاهای تولیدی، مواد اولیه به‌کاربرده شده، دستمزد مستقیم افراد و … را، می‌توان در این مقوله گنجاند و آن‌ها را هزینه‌های مستقیم خواند. این هزینه‌ها به دلیل ارتباط مستقیم با تولید، توجه مدیران را به سمت خود معطوف داشته‌اند، زیرا دقتی که هزینه‌های مستقیم در حسابداری شرکت‌های تولیدی برای مدیران به ارمغان می‌آورند، بسیار بالا بوده و امکان ردیابی هزینه و تخصیص هزینه را امکان‌پذیر می‌سازند و به علت اینکه هزینه‌های مواد اولیه به‌کاررفته جهت تولید کالا را مورد ارزیابی قرار می‌دهند، از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار هستند.

۵. هزینه‌های غیرمستقیم یا سربار ساخت

اگر بخواهیم بدانیم سربار ساخت چیست؟ می‌توانیم آن را هزینه‌هایی که در پروسه تولید نقش اساسی ندارند. امکان ردیابی دقیق آن‌ها وجود نداشته و برای بررسی آن باید به روش تخصیص هزینه روی آورد، سربار ساخت نام ببریم. همچنین به علت اینکه جزء موارد فرعی محسوب می‌شوند، آن‌ها را در دسته‌بندی هزینه‌های غیرمستقیم قرار داد.

باکمی بررسی درمی‌یابیم که این موارد، برای تولید محصول موردنیاز بوده، اما نمی‌توان آن را به یک مرحله معین و مشخص از ساخت نسبت داد. هزینه‌های سوخت، روغن مصرفی جهت ماشین‌ آلات تولیدی، حقوق سرکارگران و هزینه‌ی استهلاک ساختمان کارخانه، همگی جزء هزینه‌های غیرمستقیم یا سربار ساخت محسوب شده، که نمی‌توان هیچ‌ یک از این موارد را به یک تولید مشخص مرتبط دانست. از این‌ جهت به هزینه‌های غیرمستقیم، هزینه سربار یا سربار ساخت نیز گفته می‌شود.

 

در حسابداری تولید از‌ تمامی هزینه‌هایی که در ساخت و تولید دخالت نداشته یا نمی‌توان آن را به تولید کالایی خاص نسبت داد، به عنوان هزینه های سربار تولید یاد می شود .

هزینه سربار تولید چیست؟

‌تمامی هزینه‌هایی که در ساخت و تولید دخالت نداشته، یا نمی‌توان آن را به تولید کالایی خاص نسبت داد و یا ارتباط آن به سفارشی مخصوص مقرون‌ به‌ صرفه نیست به عنوان هزینه‌های سربار تولید به حساب می آیند. در پاسخ به هزینه سربار تولید چیست، موارد فوق را در مورد آن ذکر نمود. به دلیل اهمیت که این مقوله در کاهش هزینه‌های سازمان‌ها ایفا می‌کند، گاه قبل از شروع دوره مالی و با نام سربار پیش‌بینی‌شده و گاه در پایان دوره مالی و در قالب سربار واقعی به بررسی آن می‌پردازند.

به‌طورکلی می‌توان دلایل محاسبه سربار را، یافتن اختلاف بین مقدار تولید واقعی با تولید برنامه‌ریزی‌شده، ایجاد شرایط مناسب برای هزینه‌های واقعی و پیش‌بینی‌شده، تعیین نبودن مبلغ واقعی بعضی از هزینه‌های سربار تولید (Production overhead costs) دانست.

لازم به ذکر می باشد که چون تعداد واقعی تولید از ابتدای دوره مشخص نیست، سهم هزینه سربار برای یک واحد محصول را نمی‌توان دقیقاً محاسبه نمود.

درآمد شرکت های تولیدی در حسابداری تولیدی به چه شکل است؟

به این موضوع توجه داشته باشید که:

تمام درآمدها در حسابداری شرکت های تولیدی مانند هزینه‌ها به ۲ قسمت اصلی تقسیم می‌شوند.

۱_ درآمدهای عملیاتی {اصلی}.

۲_ درآمدهای غیر عملیاتی {فرعی}.

درآمد بدست آمده و حاصل شده از فروش کالاهای تولیدی شرکت جزو درآمدهای عملیاتی و اصلی شرکت هستند.

زیرا هدف از تاسیس شرکت کسب درآمد و سود از طریق فروش این کالاها می باشد.

اما درآمدهایی که از فروش ضایعات و درآمدهای اتفاقی (مانند سود بانکی، جوایز و …) حاصل می گردد جزو درآمدهای غیر عملیاتی می باشند.

دستمزد مستقیم و غیر مستقیم یعنی چه؟

دستمزد یک کارگر تولید تا وقتی که در کنار دستگاه تولیدی است و آن دستگاه به تولید مشغول می باشد دستمزد مستقیم نام دارد.

مثل دستمزد کارگری که کنترل کننده دستگاه، پرس کننده یا مونتاژ کار است.

اما کدام دسته از افراد دستمزد غیر مستقیم دریافت می کنند؟

۱-سرپرست کارگران.

۲-سرکارگرها.

۳-مدیران.

۴-تعمیرکاران.

چون مربوط به کل تولید {در محدوده تولید عادی} است و نه مربوط به یک تولید خاص.

در روش های حسابداری شرکتهایی با زمینه فعالیت تولیدی، چه تولید وجود داشته باشد و چه نداشته باشد و چه  مقدار آن کم باشد و چه مقدار آن زیاد، دستمزد پرداختی به این افراد رابطه مستقیمی با میزان تولید ندارد.

در نتیجه در زمره دستمزد غیرمستقیم تولید قرار خواهند گرفت  که در گروه سربار تولید طبقه بندی می‌شوند.

تهیه، تنظیم  و صدور گزارش‌ حسابداری در شرکت‌های تولیدی چگونه صورت میگیرد؟

برنامه ریزی و رویکردها در هر شرکت تولیدی می تواند متفاوت باشد.

با در نظر گیری نوع محصولات تولیدی و بازار، سهامداران و مدیران شرکت با توجه به صورت‌های مالی تهیه شده و گزارشی که حسابداران از عملکرد شرکت های تولیدی به شکل ماهانه، فصلی یا سالیانه تهیه و تنظیم می نمایند این امکان را پیدا می کنند تاعملکرد خود را مورد بررسی قرار داده و نسبت به آینده شرکت اقدامات لازم را انجام دهند.

 

البته لازم به ذکر است که:

با توجه به سیاست موجود در یک شرکت و البته حساسیت‌های زیادی که دریک شرکت تولیدی میتواند وجود داشته باشد  این گزارشات تفاوت خواهند داشت.

یک حسابدار شرکت تولیدی خبره باید این آمادگی را در خود به وجود آورد که هر لحظه سهامداران و مدیران شرکت درخواست گزارشات مالی مجموعه خود را از او درخواست کنند.