Contents
در زمان‌های گذشته بیشتر افراد و شرکت‌ها ترجیح می‌دادند امور حسابداری را خود، شخصا انجام دهند. حسابداری بدین معنا است که تمام تغییرات ایجاد شده در نقدینگی از جمله محاسبه مالیات، سود و زیان و مخارج و هزینه ها توسط یک حسابدار خوب به اطلاع صاحب کسب و کار رسانده شود. با گسترش فعالیتهای مالی و البته تخصصی شدن آن، بهتر است انجام امورات مالی به یک حسابدار یا شرکت حسابداری معتبر سپرده شده تا از اشتباهات احتمالی جلوگیری شود.حسابداری مالیاتی یکی از شاخه های علم اقتصاد بوده و حسابدار مالیاتی فردی است که در زمینه حسابداری متخصص بوده و به طور اختصاصی در موضوع مالیات فعالیت می‌کند.
تفاوت حسابدار با حسابدار مالیاتی
حسابداران به وضعیت کلی مالی مشتریان خود توجه می کنند و برای آن برنامه ریزی می‌کنند در حالیکه حسابداری مالیاتی یک موضوع تخصصی است. افرادی که به عنوان حسابداران مالیاتی فعالیت دارند تنها بر مالیات مشتریان خود تمرکز می کنند و مجموعه ای از موارد مالیاتی را که صاحبان کسب و کار باید رعایت کنند را تنظیم می کنند که در ادامه به این موارد می‌پردازیم. همچنین این فرد باید آشنایی نسبی نیز با مسائل حقوقی نیز داشته باشد تا بتواند به راحتی از پس پرونده های مالیاتی بربیاید.
مواردی که حسابداران مالیاتی باید به آنها مسلط باشند بدین شرح است:
- شناخت تکالیف مالیاتی و نحوه تشکیل پرونده
- آشنایی با ساختار مالیات بر ارزش افزوده
- آشنایی با مالیات بر درآمد اجاره و اظهارنامه ملک
- آشنایی با قوانین اعتراض، تجدید نظر و تنظیم لایحه‌های لازم برای ارائه به مراجع بالاتر
- آماده کردن مدارک به صورت کاملا اصولی و درست برای ارائه به سازمان‌های زیربط
- آماده کردن اظهارنامه الکترونیکی مالیات بر عملکرد
حسابدار مالیاتی چه کارهایی انجام می‌دهد؟
وظیفه یک حسابدار مالیاتی آماده سازی اظهارنامه و ثبت رویدادهای مالیاتی است. آنها باید به قوانین مالیاتی مسلط باشند تا از اشتباهات احتمالی و در نتیجه آن جرایم مالیاتی جلوگیری کنند. برای پرداخت مالیات باید اسناد مربوطه توسط حسابدار مالیاتی آماده شود و پس از آماده کردن اسناد مالیاتی، برای صاحب کسب و کار یا سازمان مربوطه پرونده تشکیل شده و سپس نتایج به مدیریت مجموعه یا سازمان گزارش داده می شود.
حسابداران مالیاتی مشاوره مالیاتی نیز ارائه می دهند و به اشخاص و سازمانها کمک می کنند تا برای پرداخت مالیات در طول سال برنامه داشته باشند. همچنین درصورت داشتن بدهی مالیاتی ،استراتژی پرداخت آن را تدوین می‌کنند. از دیگر وظایف حسابداران مالیاتی به شرح زیر است:
- تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیاتی مربوطه
- تهیه و تنظیم گزارش‌های فصلی ،ماهانه و سالانه
- محاسبه مالیات بر درآمد پرسنل و سایر مالیاتهای مرتبط
- محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل مختلف
- محاسبه مالیات سهام سازمانها
- تهیه و تنظیم دفاتر قانونی شرکت
- تنظیم اظهارنامه عملکرد
- پیگیری مسائل و مشکلات مالیاتی و تلاش برای رفع آنها
- رسیدگی به پرونده‌های دادرسی مالیاتی
- پیگیری معافیتهای مالیاتی
- تشکیل پرونده مالیاتی
ویژگی های حسابدار مالیاتی خوب
از آنجایی که حسابداری مالیاتی اهمیت بسیار بالایی دارد، بنابراین استخدام حسابدار که این امور را به نحو احسن انجام دهد باید تحت شرایط خاصی باشد که در ادامه به آن می‌پردازیم.
- داشتن تجربه کاری و تخصص بالا
- انجام درست و به موقع تعهدات
- پایبند بودن به تعهدات و قراردادها
- دقت و سرعت بالا
- تسلط کامل به قوانین مالیاتی
- توانایی نوشتن لوایح قانونی
- آشنایی با کسب و کارها و موقعیت های منحصر بفرد آنها
- توانایی تشخیص دادن اصول و کلیات مالیات
- توانایی بررسی مالیات های تکلیفی کسر شده از درامد های واحد اقتصادی
- توانایی ثبت و کنترل دفتر های قانونی
- توانایی محاسبه کردن مالیات بر درامد اشخاص و سازمانها
- توانایی تهیه و تنظیم اظهار نامه ی مالیاتی
- توانایی پاسخگو بودن به مراجع و مسئولین مالیاتی
تفاوت حسابرسی مالیاتی و حسابداری مالیاتی
حسابرسی مالیاتی نوعی فرآیند است که مطابق با آن درستی اسناد و مدارک مالیاتی مورد بررسی قرار خواهد گرفت، همچنین بر چگونگی رعایت قوانین و مقررات مالیاتی نظارت می‌شود و مالیات بر درآمد شرکت‌ها و شیوه پرداخت آن معین خواهد شد. در حسابداری مالیاتی هدف بیان نظر حسابدار در مورد گزارش‌های مالیاتی واحدهای مختلف است. اما حسابرسی مالیاتی درستی کیفیت اسناد و مدارک مالی را بررسی می‌کند، همچنین بر نحوه رعایت قوانین و استانداردها نظارت کرده و میزان مالیات بر درآمد شرکت‌ها را نیز تعیین خواهد کرد.
مراحل اصلی فرآیند مالیات
در هر کشوری مالیات مهم ترین منبع درآمدی دولت به شمار می‌رود که برای وصول آن از زمان اظهار تا وصول، فرایندی طولانی تعریف شده است. در ایران از نظر نگهداری حساب دو نوع مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم تعریف شده است. در ادامه با روند پرداخت مالیات آشنا خواهیم شد.
- تسلیم اظهارنامه مالیاتی: در قانون مالیاتهای مستقیم کشور مبنای پرداخت مالیات بر خوداظهاری مودی مالیاتی قرار گرفته است. بر این اساس مسئولیت ابراز درآمد مشمول مالیات و تعیین میزان مالیات متعلق در موعد مقرر شده به عهده خود فرد یا سازمان است که عدم تسلیم به موقع این اظهارنامه باعث محرومیت وی از معافیت های مالیاتی پیش بینی شده و پرداخت جریمه می شود.
- تشخیص میزان مالیات پرداختی: مسئولیت شناسایی و تشخیص درآمد مشمول مالیات و مطالبه و وصول آن به سازمان امور مالیاتی کشور محول شده است. بر این اساس اداره امور مالیاتی موظف است اظهارنامه افراد و سازمانهایی که مشمول پرداخت مالیات بر درآمد هستند را حداکثر تا یک سال پس از تاریخ انقضای مهلت مقرر برای تسلیم، رسیدگی نماید. اگر ظرف این مدت و سه ماه پس از آن، برگ تشخیص مالیات بر درآمد را به مودی ابلاغ نکند، اظهارنامه مودی مالیاتی قطعی تلقی خواهد شد
پس از ابلاغ برگ تشخیص مالیات، فرد یا سازمان مشمول پرداخت مالیات در صورت نیاز می‌تواند ظرف سی روز پس از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص به اداره امور مالیاتی مراجعه و با ارائه اسناد و مدارک، به صورت کتبی درخواست رسیدگی مجدد نماید. اداره امور مالیاتی نیز می بایست حداکثر ظرف سی روز پس از تاریخ مراجعه وی و بررسی درخواست نتیجه رد یا قبول را در برگ تشخیص درج نماید و یکی از نتایج زیر حاصل خواهد شد.
- در صورتی که مودی با اداره امور مالیاتی در مورد میزان مالیات تعیین شده به توافق نرسد، پرونده مالیاتی به هیات حل اختلاف مالیاتی ارجاع داده می‌شود و رای این هیات قطعی و لازم الاجرا خواهد بود. در صورتی که مودی یا اداره امور مالیاتی نسبت به رای نهایی هیات حل اختلاف مالیاتی اعتراض داشته باشند، می‌توانند ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ رای با اعلام دلایل کافی درخواست نقض رای و رسیدگی مجدد داشته باشند.
- در صورتی که میزان مالیات تعیین شده که به توافق دو طرف یعنی مودی و اداره امور مالیاتی رسیده باشد، قطعی تلقی شده و جهت انعکاس اطلاعات به مطالبات مالیاتی مورد استفاده قرار می گیرد و با پرداخت وجه نقد مالیات به حساب سازمان امور مالیاتی و یا دریافت چک یا سفته از مودی و واگذاری آن به بانک ذیربط پرداخت مالیات انجام می شود. مودی موظف است ظرف ۱۰ روز پس از تاریخ ابلاغ رای قطعی، مالیات خود را پرداخت نماید. در غیر این صورت، اداره امور مالیاتی به موجب برگ اجرایی به او ابلاغ می کند تا ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ برای پرداخت کلیه بدهی خود اقدام نماید. اگر در زمان این یک ماه نیز مودی برای پرداخت مالیات خود اقدام نکند، با صدور دستور توقیف واحد اجرائیات اداره امور مالیاتی، به اندازه بدهی مودی یعنی اصل مالیات و جرائم تعلق گرفته، از اموال منقول و غیرمنقول مودی توقیف خواهد شد. در نهایت سازمان امور مالیاتی پس از توقیف اموال مودی از طریق فروش آنها، مبلغ مالیات قطعی شده را کسر نموده و مازاد آن را به مودی مسترد می کند.
- گاهی ممکن است مودی یا اداره امور مالیاتی نسبت به رای هیأت حل اختلاف مالیاتی اعتراض داشته باشند. در چنین شرایطی باید ظرف مدت سی روز به شورای عالی مالیات شکایت کنند. پرونده توسط کارشناسان این شورا بررسی و در صورت تشخیص قابل طرح بودن پرونده، آن را به رئیس شورای عالی مالیاتی تسلیم می کنند. در مرحله بعد، پرونده به یکی از شعب ارجاع داده شده و به واسطه نظرسنجی اعضا برای پرونده تصمیم گیری می‌شود. در صورت نقض رأی هیات حل اختلاف لازم است پرونده مودی در هیات حل اختلاف دیگری مجددا بررسی شود.
در حالت کلی می‌توان گفت امور مالیاتی یکی از مهم‌ترین بخش‌های مالی برای هر کسب و کار به حساب می‌آید. حساسیت این امور به حدی است که انجام ندادن درست و به موقع آنها می‌تواند خسارات بسیار بزرگی را به برای کسب و کار ها به بار آورد و موجب جرایم سنگینی شود. از همین رو انجام حسابداری مالیاتی موجب جلوگیری از جرائم سنگین مالیاتی و بهره مند کردن واحد های اقتصادی از معافیت های مالیاتی و یا حتی تشویق های مالیاتی است. به عبارت دیگر استفاده از حسابداری مالیاتی، علاوه بر جلوگیری از ضرر، می تواند باعث سودرسانی به سازمان نیز بشود.