راهنمای کامل قانون مالیات بر عایدی ۱۴۰۲

 

یکی از مهمترین منابع درآمد دولتها، دریافت مالیات است. مالیات‌ها در حالت کلی به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود. یکی از انواع مالیات که اخیرا به تصویب مجلس رسیده، مالیات بر عایدی است. در این مطلب به معرفی قانون مالیات بر عایدی خواهیم پرداخت.

در تاریخ پنجم خردادماه ۱۴۰۰، طرح مالیاتی جدیدی به تصویب نمایندگان مجلس رسید که بخشی از آن، مربوط به خرید و فروش خودروست. نام این طرح جدید را «مالیات بر عایدی سرمایه» گذاشته‌اند که چهار بازار وسایل نقلیه، بازار املاک، بازار ارز خارجی و بازار طلا را شامل می‌شود.

مالیات بر عایدی سرمایه، یعنی اینکه اگر شخصی در یکی از بازارهای چهارگانه سرمایه (خودرو، املاک، ارز، طلا)، چیزی را خریداری کند و سپس آنرا بفروشد، براساس مدت زمانی که آن چیز را در تملک داشته است، باید درصدی از آنرا تحت عنوان مالیات بر عایدی سرمایه، بپردازد.

آنطور که نمایندگان مجلس گفته‌اند، این قانون جدید مالیاتی، با هدف کاهش سوداگری در این چهار بازار و جلوگیری از افزایش ناگهانی قیمت‌های آنهاست.

در اردیبهشت ۱۴۰۲ این قانون شروع به اجرایی شدن شده است و دولت ظاهرا برای این کار ساز و کاری را در نظر گرفته است.

مالیات بر عایدی چیست؟

مالیاتی است که دولت، به نسبت افزایشی که در سرمایه ها و دارایی های افراد حاصل می‌شود ،تعیین می نماید. نکته مهم اینجاست که این قانون شامل همه افراد نیست و مختص کسانی است که از طریق معاملات سود هنگفتی بدست می‌آورند. مطابق این قانون ،تمامی افرادی که اقدام به انعقاد معامله خودرو، طلا یا ملک کنند مشمول قانون مالیات بر عایدی خواهند شد.

انواع مالیات بر عایدی

مطابق ماده ۱۲ قانون مالیات بر عایدی ،املاک با انواع کاربری و حق واگذاری شامل سرقفلی، خودروهای پلاک شخصی که مشمول مقررات مربوط به شماره گذاری می‌شوند ،انواع فلزات گرانبها مانند طلا و نقره و پلاتین و انواع ارز در تمامی نقاط کشور از جمله مناطق آزاد مشمول این قانون می‌شوند.

مالیات بر ملک

این قانون بدین معناست که هرگونه ملک با انواع کاربری از جمله مسکونی، تجاری و یا انواع مغازه با حق واگذاری محل که شامل سرقفلی است مشمول مالیات می‌شود. بر اساس این طرح اگر ملک مورد نظر ، کمتر از یک سال نگه داشته شود ، مشمول ۴۰ درصد مالیات است و اگر ملک بیش از یک سال نگه داشته شود به ازای هر سال سه درصد از این نرخ کاهش پیدا می کند و از سال دوازدهم به بعد ،نرخ ثابت ۴ درصد مالیات برای آن باید پرداخت شود .اگر انتقال ملک با وکالتنامه صورت گیرد نیز مشمول مالیات خواهد بود.

مالیات بر خودرو

راساس ماده ۱۹ آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۴ الحاقی قانون مبارزه با پولشویی، اطلاعات معاملات خودرو به صورت یکپارچه در سامانه معاملات خودرو ذیل سامانه جامع تجارت وزارت صمت ثبت می شود و شامل مالیات بر عایدی سرمایه خواهد شد.

بر اساس این طرح نگهداری خودرو، کمتر از یک سال، مشمول ۳۰ درصد مالیات می‌شود. در صورت نگهداری بیش از یک سال به ازای هر سال، ۱۰ درصد از این نرخ کم شده و از سال چهارم به بعد ،معاف از مالیات خواهد بود. خودرو نیز مانند ملک در صورت انتقال به صورت وکالتی مشمول قانون مالیات بر عایدی است.

همچنین این میزان برای نگهداری خودرو کم‌تر از دو سال ۲۰ درصد و کم‌تر از سه سال ۱۰ درصد خواهد بود و در صورت نگهداری خودرو بیش از سه سال، معامله خودرو معاف از مالیات بر عایدی سرمایه خواهد بود.

برای مثال، اگر یک مشتری از طریق سامانه جامع، دنا پلاس توربو اتوماتیک با قیمت ۴۵۷ میلیون تومان تحویل بگیرد و طی مدت زمان کم‌تر از یک سال تصمیم به فروش این خودرو با قیمت حدود یک میلیارد تومان بگیرد، ملزم به پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه به میزان ۳۰ درصد روی مابه التفاوت ۵۴۳ میلیون تومانی یعنی حدود ۱۶۳ میلیون تومان خواهد شد.این تصمیم در راستای جلوگیری از سوداگری و ایجاد تشویش در بازار و قیمت های خودرو اخذ شده و در صورت اجرایی شدن آن، موجب کاهش محسوس معاملات در مدت زمان کم‌تر از سه سال مالکیت خودروها خواهد شد. البته با توجه به تازه بودن این قانون هنوز ساز و کار اجرایی و قطعیت در اجرای آن مشخص نیست و این احتمال وجود دارد که نفس وجود چنین قانونی موجب افزایش قیمت خودروها در بازار جهت جبران زیان دلالان شود و معکوس عمل کند.

مالیات بر طلا و ارز

در مورد ارز و فلزات گرانبها، نحوه محاسبه مالیات به این صورت است که نگهداری آنها ، برای کمتر از یک سال، معادل ۳۰ درصد ،با نگهداری بین یک سال تا دو سال ، به میزان ۲۰ درصد و نگهداری بیشتر از دو سال ، به میزان ۱۰ درصد مالیات بر عایدی به آنها تعلق خواهد گرفت. همچنین در صورتی که دوره تملک بیشتر از ۳ سال باشد، قیمت روز دارایی‌های مذکور در سه سال قبل یا مبلغ مندرج در صورتحساب الکترونیکی ، هر کدام که بیشتر باشد، مبنای محاسبه مالیات است.

چه مواردی شامل قانون مالیات بر عایدی نمی‌شوند؟

• ملک مسکونی متعلق به اشخاص غیرتجاری بالای ۱۸ سال که دوره تملک آن بیش از دو سال باشد و ملک مسکونی دیگری متعلق به آن شخص نباشد.
• وسیله نقلیه دارای پلاک شخصی و متعلق به اشخاص غیرتجاری بالای ۱۸ سال که دوره تملک آن بیش از دو سال باشد و تنها وسیله نقلیه دارای پلاک شخصی متعلق به آن شخص باشد.
• اولین معامله املاک پس از اخذ پروانه ساختمانی تا قبل از دریافت گواهی اتمام عملیات ساختمانی مشروط به اینکه بیش از چهار سال از تاریخ اخذ اولین پروانه ساختمانی نگذشته باشد و همچنین اولین انتقال املاک پس از دریافت گواهی اتمام عملیات ساختمانی.
• انتقال ماترک متوفی به صورت ارث
• اراضی با کاربری کشاورزی اعم از باغ‌ها و زمین‌های زراعی خارج از حریم شهری به استثنای باغ ویلاها
• انواع ارز در صورتی که نزد بانک یا موسسات غیرایرانی سپرده‌گذاری شده باشد.
• دارایی هایی که در فرآیند تولید کالا و خدمات مورد استفاده قرار گیرند.
• دارایی هایی که با زیان سرمایه‌ای مواجه شده‌اند.
• دارایی ناشی از فروش ارز حاصل از صادرات به تأیید بانک مرکزی یا گمرک مشروط به رعایت قوانین و مقررات مربوط.